The Renaissance as a Process: the Transformation in Orthodox Church Painting in the Polish-Lithuanian Commonwealth
DOI:
https://doi.org/10.18523/1995-025X.2022.19.113-151Ключові слова:
Renaissance, Orthodox Church art, Ukrainian art, Ruthenian Art, Polish-Lithuanian Commonwealth, 16th century, 17th centuryАнотація
The Ruthenian Orthodox art in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the sixteenth century opened itself to the influences of Western European culture. The article is devoted to а description and analysis of this phenomenon. Although for most of the seventeenth century no work emerged that was pure enough in terms of its style that it could be termed а fully Renaissance work, this fact does not mean that there wasn’t any Renaissance at all. Here the Renaissance was not а style, an epoch, or а period, but а process that unfolded over two centuries, without а strictly defined beginning and end.
Посилання
Aleksandrovych, Volodymyr. «Fedir Senkovych. Zhytevyi i tvorchyi shliakh lvivskoho maliara pershoi tretyny XVII st.» Visnyk Lvivskoho universytetu. Spetsialnyi vypusk: Lviv: misto, suspilstvo, kultura 3 (1999): 44–116.
Bialostocki, Jan. Il Quattrocento nell’Europa settentrionale. Torino: UTET, 1989.
Biblioteka Narodowa, Akc 2527.
Biskupski, Romuald. Ukrzyżowanie z Owczar. Ikona z 2 połowy XV wieku. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne, 2000.
Biskupski, Romuald. «Wybrane warsztaty malarstwa ikonowego szkoły halickiej XV i XVI wieku.» Folia Historia Artium 18 (1982): 25–42.
Chatzidakis, Nano. From Candia to Venice. Greek Icons in Italy. 15th — 16th Centuries. Athens 1993.
Chatzidakis, Nano. Icons of the Cretan School (15th — 16th century). Athens: Muzeum Benaki, 1983.
Deluga, Waldemar. «Między Kandią а Wenecją. Rola grafiki europejskiej w przemianach ikonograficznych malarstwa postbizantyńskiego.»
W Deluga, Waldemar. Panagiotafitika. Greckie ikony i grafiki cerkiewne, 13–25. Kraków: Collegium Columbinum 2008.
Deluga, Waldemar. Panagiotafitika. Greckie ikony i grafiki cerkiewne, Kraków: Collegium Columbinum, 2008 Deluga, Waldemar. «The Influence of Dutch Graphic Archetypes on Icons in the Ukraine, 1600–1750.» Revue des études sud-est européennes XXXIV, no. 1-2 (1996): 5–26.
Deluga, Waldemar. «Źródła i inspiracje ilustracji drzeworytniczych do wydań Franciszka Skoryny.» V 480 let Běloruského knihtisku. Materiály z konference v pražkém Klementinu 5. 9. 1997, ed. Františka Sokolová, 15–19. Praha: Nàrodní knihovna, 1997.
Drahan, Mykhailo. Ukrainska dekoratyvna rizba. Kyiv: Naukova dumka, 1970.
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, z. 5: Wielkie Księstwo Litewskie; z. 6: Małopolska — Ziemie Ruskie; ed. Aldona Kawecka-Gryczowa, et. al. Wrocław-Kraków: Ossolineum, 1959–1960.
Filippis, Michele De. «The Renaissance Problem Again.» Italica 20, no. 2 (1943): 65–80.
Gombrich, Ernst Hans. «The Renaissance — Period or Movement?.» In Background to the English Renaissance. Introductory Lectures, ed Joseph Burney Trapp, 9–30. London: Gray-Mills Publishing, 1974.
Grecheskie ikony XV–XVII vv. iz muzejnyh i chastnyh sobranij, ed. Liliya Evseeva. Moskva, 2010.
Grešlik, Vladislav. Ikony Šarišského muzea v Bardejove. Bratislava: Ars Monument, 1994.
Gronek, Agnieszka. Ikony Męki Pańskiej. O przemianach w malarstwie cerkiewnym ukraińsko-polskiego pogranicza. Kraków: Collegium Columbinum, 2007.
Gronek, Agnieszka. «Finalik w starodrukach cyrylickich. Manifestacja nowożytnej estetyki.» Akademia Supraska 7 (2016): 137–148.
Gronek, Agnieszka. «Grafika jako źródło nowych przedstawień w sztuce Kościoła wschodniego pierwszej Rzeczypospolitej.» W Metodologia, metoda i terminologia grafiki i rysunku. Teoria i praktyka, ed. Joanna Talbierska, 309–314. Warszawa: Semper, 2014.
Gronek, Agnieszka. «Okno na świat rzeczywisty czy transcendentny? O cechach nowożytnych w malarstwie ikonowym środowiska wysznieńskiego.» W Bizancjum а renesansy, ed. Michał Janocha, Aleksandra Sulikowska, Irina Tatianowa, 307–317. Warszawa: Campidoglio, 2012.
Gronek, Agnieszka. «On the Dependence of Western Ruthenian Passion Presentations on Western Graphics in the 16th to 18th centuries.» In: Series Byzantina, red. Waldemar Deluga, Michał Janocha. 1: 159–173. Warszawa: Neriton, 2003.
Gronek, Agnieszka. «Prace kręgu Mistrza Deesis z Bartnego. Charakterystyka stylu.» W Nic nad oryginał. Księga dedykowana pamięci Barbary Tondos i Jerzego Tura, ed. Agnieszka Gronek, Joanna Daranowska-Łukaszewska, 457–474. Kraków, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2019.
Gronek, Agnieszka. «Szata graficzna wczesnych ruskich druków cyrylickich. Źródła i inspiracje.» W Starodruki cyrylickie w zasobach parafialnych pogranicza polsko-słowackiego, ed. Jarosław Grycz, 50–71. Gorlice: Elpis, 2014.
Gronek, Agnieszka. Wokół Ukrzyżowanego. Studia nad tematem Pasji w ukraińskim malarstwie ikonowym. Warszawa: Neriton, 2009.
Helytovych, Maria. Bohorodytsia z Dytiam i pokhvaloiu (Ikony kolektsii Natsionalnoho muzeiu u Lvovi). Lviv: Svichado, 2005.
Helytovych, Maria. Ikony Starosambirshchyny XIV–XVI stolit zi zbirky Natsionalnoho muzeiu u Lvovi imeni Andreia Sheptytskoho. Lviv: Svichado, 2010.
Helytovych, Maria. «Ikony “Strasti Khrystovi” XV — 1-i polovyny XVI stolittia.» Litopys 2(7) (2001): 109–110.
Helytovych, Maria. Ukrainski ikony XIII — pochatku XVI stolit zi zbirky Natsionalnoho muzeiu u Lvovi imeni Andreia Sheptytskoho. Kyiv: Maister knyh, 2014.
Historical Museum in Sanok, inventory nos. 929; 930; 943; S/3418; S/3716; S/4461.
Hordynsky, Sviatoslav. Die Ukrainische Ikone 12. bis 18. Jahrhundert. München: Ukrainische Freie Universität, 1980.
Hordynsky, Sviatoslav. The Ukrainian. Icon of the XIIth to XVIIIth Centuries, transl. Walter Dushnyck. Philadelphia: Providence Association, 1973.
Huizinga, Johan. «The Problem of the Renaissance.» In Huizinga, Johan. Men and Ideas: History, the Middle Ages, the Renaissance, intr. by Bert F. Hoselitz, 243–287. Princeton: Princeton University Press, 1984.
Inwentarz rękopisów Biblioteki Kapituły Greckokatolickiej w Przemyślu, red. Andrzej Kaszlej. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2011.
Janocha, Michał. Ikony w Polsce od średniowiecza do współczesności. Warszawa: Arkady, 2008.
Janocha, Michał. Ukraińskie i białoruskie ikony świąteczne w dawnej Rzeczypospolitej. Warszawa: Neriton, 2001.
Jaroszewicz-Pieresławcew, Zoja. Druki cyrylickie z oficyn Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI–XVIII wieku. Olsztyn: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2003.
Jonathan, J. G. Alexander. The Painted book in Renaissance Italy 1450–1600. New Haven & London: Yale University Press, 2016.
Kaszlej, Andrzej. «Iluminacja książki cerkiewnej.» W Sztuka iluminacji i grafiki cerkiewnej. Katalog wystawy październik-listopad 1996, red. Andrzej Kaszlej, Waldemar Deluga, 7–19. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1998.
Kharkiv Art Museum, inventory no. zrhu-8.
Kiwała, Bronisława, Burzyńska, Janina. Ikony ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Przemyślu. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981.
Kłosińska, Janina. Icons from Poland. Warsaw: Arkady, 1989.
Krasny, Piotr, Kruk, Mirosław Piotr. «Kilka uwag o okcydentalizacji sztuki cerkiewnej w monarchii jagiellońskiej.» W Przywrócona pamięci. Ikona Matki Boskiej Chełmskiej: ikonografia — kult — kontekst społeczny, red. Andrzej Gil, Mirosław Kalinowski, Ihor Skoczylas. 137–160. Lublin–Lwów: Wydawnictwo KUL, 2016.
Kruk, Mirosław Piotr. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w zachodnioruskim malarstwie wieków XV–XVI. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1999.
Lohvyn, Hryhorii, Miliaieva, Lada, Svientsitska, Vira. Ukrainskyi serednovichnyi zhyvopys. Kyiv: Mystetstvo, 1976.
Mauquoy-Hendrickx, Marie. Les Estampes des Wierix conservées au Cabinet des Estampes de la Bibliothèque Royale Albert ler. Brussels: Bibliothèque Royale Albert ler, 1978–1983.
Milyaeva, Liudmilla. The Ukrainian Icon 11th — 18th centuries. From Byzantine
sources to the Baroque. New York: Parkstone Press, 1996.
Miodońska, Barbara. Małopolskie malarstwo książkowe. Warszawa: PWN, 1993.
Museum of Folk Architecture in Sanok, inventory no. 622.
Museum of the Przemyśl Region in Przemyśl, inventory no. 1392.
National Museum in Lviv, inventory nos. Кв-2861/I-1270; Кв-36510/I-2178; Кв-33646-1/I-997; Кв-33646-2/I-998; Кв-4356/I-3189; Кв-33618/I-970; Кв-3598/I-1281; Кв-15483/I-1570; Кв-15813/I-1601; Кв-33673/I-1025; Кв-36508/I-2176; Кв-42407/I-2983; Кв-51661/I-3949.
Nemirovskij, Evgenij. Slavyanskie izdaniya kirillovskogo (cerkovnoslavyanskogo) shrifta. Inventar’ sohranivshihsya ekzemplyarov i ukazatel’ literatury. Vol. 1–2. Moskva: Znak, 2009, 2011.
Otkovych, Sofia, Otkovych, Taras. «Restavratsiia i rekonstruktsiia ikony “Bohorodytsa z Pokhvaloiu” 1599 r. z cela Ripniv Buskoho raionu (zbirka Lvivskoi kartynnoi halerei).» In Volynska ikona: pytannia istorii vyvchennia, doslidzhennia ta restavratsii. Materialy V naukovoi konferentsii, m. Lutsk, 27–28 serpnia 1998 roku, 146–151. Lutsk: DP «Volynski starozhytnosti», 1998.
Ovsiichuk, Volodymyr. Ikonopys Zakhidnoi Ukrainy XVI — poch. XVII st. Kyiv: Naukova dumka, 1991.
Rękopisy cerkiewnosłowiańskie w Polsce. Katalog, opr. Aleksander Naumow, Andrzej Kaszlej. Kraków: Scriptum, 2007.
Różycka-Bryzek, Anna. Bizantyńsko-ruskie malowidła w kaplicy zamku lubelskiego. Warszawa: PWN, 1983.
Skop, Lev. Maister miniatiur Peresopnytskoho Evanheliia Fedusko, maliar zi Sambora. Drohobych: Kolo, 2011.
Sokołowski, Marian. «Obrazy.» W Wystawa Archeologiczna polskoruska urządzona we Lwowie w roku 1885, red. Wojciech Dzieduszycki, Ludwik Wierzbicki, Marian Sokołowski, 13–24. Lwów: Edward Trzemeski, 1886.
Stankevych, Мyhailo. Ukrainske khudozhnie derevo XVI–XX st. Lviv: Instytut narodoznavstva NAN, 2002.
Stepovyk, Dmytro. Istoriia ukrainskoi ikony X–XX stolit. Kyiv: Lybid, 1996.
Susvyetnaya spadchyna Frantsyska Skaryny = Vsemirnoe nasledie Franciska Skariny = World Heritage of Francysk Skaryna, ed. A. A. Susha et. al. Міnsk: Entsiklopediya imeni Petrusya Brovki, 2017.
Svientsitska, Vira. Ivan Rutkovych i stanovlennia realizmu v ukrainskomu maliarstvi XVII st. Kyiv: Nakova dumka, 1966.
Svientsitska, Vira, Otkovych, Volodymyr. Ukrainske narodne maliarstvo XIII–XX stolit. Kyiv: Mystetstvo, 1991.
Svientsitska, Vira, Sydor, Oleh. Spadshchyna vikiv. Ukrainske maliarstvo XIV–XVIII stolit u muzeinykh kolektsiiakh Lvova. Lviv: Kameniar, 1990.
Svientsitska, Vira. «Zhyvopys XIV–XVI stolit.» In: Istoriia ukrainskoho mystetstva: u 6-kh tomakh, t. 2: Mystetstvo XIV — pershoi polovyny XVII stolittia, ed. Yurii Nelhovskyi, Luka Kalenychenko, Mykhailo Marchenko. 208–274. Kyiv Akademiia nauk URSR, 1967.
Svientsitsky, Ilarion. «Halytsko–ruske tserkovne maliarstvo XV–XVI st. Materialy i zamitky.» Zapysky Naukovoho Tovarystva imeni Shevchenka 121 (1914): 63–116.
Svientsitsky, Ilarion. Ikony Halytskoi Ukrainy XV–XVII vikiv. Lviv: Natsionalnyi Muzei, 1929.
Szanter, Zofia. «Rola wzorów zachodnich w ukształtowaniu ikonostasu w XVII wieku na południowo-wschodnim obszarze Rzeczypospolitej.» W Teka Konserwatorska. Polska Południowo-Wschodnia. 3: 93–135. Rzeszów, 1985.
The Illustrated Bartsch, ed. Walter L. Strauss. Vol. 13. New York: Abaris Books, 1981.
The Illustrated Bartsch. Commentary, ed. Walter. L. Strauss. Vol. 13. New York: Abaris Books, 1984.
The Origins of El Greco. Icon painting in Venetian Crete, ed. Anastasia Drandaki. New York: Onassis Foundation USA, 2009.
The Šariš Museum in Bardejov, inventory no. H 1011.
V. I. Vernadsky National Library of Ukraine, Institute of Manuscripts, inventory no. 15512.
Vuitsyk, Volodymyr. «Dolia ikony “Pokhvala Bohomateri” z Ripneva.» Rodovid. Naukovi zapysky do istorii kultury 8 (1994): 26–29.
Vuitsyk, Volodymyr. «Fedir Senkovych v konteksti stylovoi evoliutsii zhyvopysu skhidnoslovianskykh narodiv na perelomi XVI–XVII st.» In Prohresyvna suspilno-politychna dumka v borotbi proty feodalnoi reaktsii ta katolytsko-uniatskoi ekspansii na Ukraini: tezy respublikanskoi naukovo-teoretychnoi konfrentsii, 20–22 kvitnia 1988 r., 141–143. Lviv: Akademia Nauk URSR, 1988.
Winnicka, Katarzyna. Ikony z XVI wieku w Muzeum Historycznym w Sanoku. Katalog zbiorów. T. 2. Sanok: Muzeum Historyczne, 2013.
Yarema, Volodymyr. Ikonopys Zakhidnoi Ukrainy XVI — poch. XVII st. Lviv: Drukarski kunshty, 2017.
Zapasko, Yakym. Pamiatky knyzhkovoho mystetstva. Ukrainska rukopysna knyha. Lviv: Svit, 1995.
Zholtovskyi, Pavlo. Ukrainskyi zhyvopys XVII–XVIII st. Kyiv: Naukova dumka, 1978.
##submission.downloads##
Опубліковано
Номер
Розділ
Ліцензія
Авторське право (c) 2022 Agnieszka Gronek
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Автори, які публікуються у цьому журналі, погоджуються з такими умовами:
а) Автори зберігають за собою авторські права на твір на умовах ліцензії Creative Commons Attribution License CC BY 4.0, котра дозволяє іншим особам вільно поширювати (копіювати і розповсюджувати матеріал у будь-якому вигляді чи форматі) та змінювати (міксувати, трансформувати, і брати матеріал за основу для будь-яких цілей, навіть комерційних) опублікований твір на умовах зазначення авторства.
б) Журнал дозволяє автору (авторам) зберігати авторські права без обмежень.
в) Автори мають право укладати самостійні додаткові угоди щодо поширення твору (наприклад, розміщувати роботу в електронному репозитарії), за умови збереження посилання на його першу публікацію. (Див. Політика Самоархівування)
г) Політика журналу дозволяє розміщення авторами в мережі Інтернет (наприклад, у репозитаріях) тексту статті, як до подання його до редакції, так і під час його редакційного опрацювання, оскільки це сприяє виникненню продуктивної наукової дискусії та позитивно позначається на оперативності та динаміці цитування опублікованої роботи (див. The Effect of Open Access).
